Het schandaal van de WK-kus: rumoer, boycots, ontslagen en een hongerstaking

De overwinning van Spanje op het WK voor vrouwen had een moment van feest en eenheid moeten zijn voor het land. De gebeurtenis werd echter overschaduwd door het schandaal rond de gedwongen kus van Luis Rubiales, de 46-jarige voorzitter van de Spaanse voetbalbond (RFEF), aan speelster Jennifer Hermoso.

De discussie over de 'WK-kus' zou leiden tot stakingen, ontslagen, boycots, en zelfs een hongerstaking. Lees verder over deze belangrijke en opzienbarende MeToo zaak in Spanje.

Om beter te begrijpen wat er precies aan de hand is, moeten we terugkeren naar de feiten aan het begin van het verhaal. Op 20 augustus versloeg Spanje Engeland met 1-0 in Sydney en won het zijn allereerste wereldbeker bij de vrouwen.

Aan het einde van de wedstrijd, toen de medailles werden uitgereikt, filmden de camera's Rubiales die het hoofd van Hermoso in zijn handen nam en haar op de mond kuste. Het was een scène die heftige reacties uitlokte van Spaanse en internationale media. Zelfs de hoogste regeringsinstanties in Spanje spraken zich uit over het belang van wederzijdse toestemming.

Terug in de kleedkamer, te midden van de feestelijkheden met haar teamgenoten, liet Hermoso op Instagram weten dat de kus haar helemaal niet beviel. "Ik vond het niet leuk", zei de aanvalster van de Mexicaanse club CF Pachuca (voorheen bij FC Barcelona).

Desondanks steunde de Spaanse voetbalbond zijn voorzitter door te zeggen dat de speelster instemde met de kus. "Het was een volkomen spontaan wederzijds gebaar als gevolg van de immense vreugde door het winnen van een wereldbeker, een natuurlijk gebaar van genegenheid en dankbaarheid", zei de RFEF in een eerste verklaring.

Na de overwinning van zijn land en het toenemende protest van de Spaanse regering publiceerde Rubiales een video waarin hij zijn excuses aanbood... of toch, min of meer. "Ik heb waarschijnlijk een fout gemaakt. Zonder kwade bedoelingen, het gebeurde spontaan", legde hij uit.

"We hebben een geweldige relatie, net als met alle andere speelsters. We zagen het als iets normaals, maar sommigen voelden zich beledigd en daar moet ik uit leren."

Deze uitleg beviel de Spaanse premier Pedro Sanchez echter niet, die op dinsdag 22 augustus reageerde tijdens een persconferentie in Madrid. "Dit gedrag is onaanvaardbaar. Deze verontschuldigingen zijn onvoldoende, ontoereikend, en ik denk zelfs dat ze ongepast zijn en dat hij veel duidelijker moet zijn", aldus de Spaanse regeringsleider.

In de nasleep riepen verschillende Spaanse ministers Rubiales op om af te treden als hoofd van de Spaanse voetbalbond. Het was namelijk geen losstaand incident. De voetbalbaas tilt wel vaker ongevraagd vrouwelijke spelers op, geeft ze een iets te dikke knuffel, of een iets te intense kus.

Zoals de Minister van Arbeid Yolanda Diaz zei op die op het sociale netwerk X (voorheen Twitter): "Het gaat hier om een geval van een baas die druk uitoefent op een werknemer om het misbruik dat ze heeft geleden te verdoezelen. Dit is zeer ernstig en is een smet op de Spaanse sport. Rubiales moet onmiddellijk ontslag nemen."

Tijdens een spoedvergadering georganiseerd door de Spaanse voetbalbond op vrijdag 25 augustus sprak Rubiales voor bijna 150 mensen. Terwijl de pers dacht dat hij zijn ontslag zou aankondigen, was het tegendeel het geval. "Ik neem geen ontslag!", benadrukte Rubiales.

Tijdens zijn toespraak, die bijna een half uur duurde, deed de voorzitter van de Spaanse voetbalbond zijn eigen versie van het verhaal uit de doeken, waarin hij de speelster "een smakkerd" zou hebben gegeven, die ze aanvaarde.

Hij hekelde ook het "valse feminisme" en omschreef zichzelf als het slachtoffer van een "poging tot sociale moord". De bizarre scène werd op applaus onthaald door het grootste deel van het publiek, waaronder ook de coach van de Spaanse mannenploeg, Luis de la Fuente.

Een paar uur na de controversiële toespraak van Rubiales kondigden de 23 regerende wereldkampioenes gezamenlijk in een persbericht aan dat ze zouden stoppen bij de Spaanse nationale ploeg zolang de "huidige leiders aanblijven".

Na de verklaring van de Spaanse voetbalsters reageerde de voetbalbond door de beschuldigingen aan Rubiales als "leugens" te bestempelen. "De RFEF en de voorzitter zullen alle leugens blootleggen die worden verspreid door iemand namens de speelster of, indien van toepassing, door de speelster zelf", viel te lezen in een verklaring.

Die avond doorbrak Hermoso zelf de stilte door een lange tekst op haar sociale media te posten waarin ze uitlegde dat "het gesprek waarnaar de heer Luis Rubiales verwees op geen enkel moment heeft plaatsgevonden". De Spaanse speelster verklaarde ook dat "de kus niet met wederzijdse instemming was, verre van".

"Ik moet zeggen dat ik constant onder druk werd gezet om een verklaring af te leggen die de daad van de heer Luis Rubiales zou rechtvaardigen... De RFEF zette mijn entourage (familie, vrienden, teamgenoten...) onder druk om een verklaring af te leggen die weinig of niets te maken had met hoe ik me voelde", verklaarde de Spaanse. Ze zei dat ze zich "kwetsbaar" voelde en "het slachtoffer van een aanval" was.

Het Spaanse Openbaar Ministerie ontving meteen ook vier klachten tegen Rubiales wegens vermeend misbruik. Hermoso heeft nog geen klacht ingediend.

Ook kondigde de staf van het Spaanse vrouwenteam aan dat 11 van haar leden hadden besloten ontslag te nemen in de nasleep van de affaire. Coach Jorge Vilda (foto) koos ervoor om aan te blijven, maar hij zei: "Ik betreur het dat de overwinning van het vrouwenvoetbal is bezoedeld door het ongepaste gedrag dat door onze hoogste leidinggevende tot op heden, Luis Rubiales, is vertoond en toegegeven."

Kort daarna maakte de FIFA haar beslissing bekend om Rubiales te schorsen van "alle voetbalgerelateerde activiteiten op nationaal en internationaal niveau" voor een periode van "ten minste 90 dagen".

Vanuit de hele wereld kwam kritiek op de acties van Rubiales en de voetbalbond die hem steunde. Natalie Portman schreef op Instagram dat ze Jenni Hermoso steunde, en ook de Amerikaanse voetbalster Megan Rapinoe klaagde over de vrouwonvriendelijkheid van de Spaanse voetbalbond.

De Nederlandse coach Sarina Wiegman, die met het Engelse team de tweede plaats had bereikt in het WK Vrouwenvoetbal (nadat ze met Oranje hetzelfde had bereikt in 2019), kreeg de prijs voor UEFA Vrouwencoach van het Jaar. Ze droeg de prijs op aan het Spaanse vrouwenteam om te laten zien dat ze hen steunden tegen het misbruik.

Aanvoerders van het Spaanse mannenteam hebben inmiddels hun steun betuigd aan hun vrouwelijke collega's. Anderen, zoals Andrés Iniesta, de wereldkampioen van 2010, hebben hun woede op sociale media gedeeld. Iniesta zei: "In plaats van deze overwinning te vieren, hebben we te maken gekregen met een voorzitter... die niet toegeeft dat zijn gedrag onaanvaardbaar is en het imago van ons land en ons voetbal in de wereld schaadt."

Te midden van deze media- en politieke storm kondigde de moeder van Rubiales, Angeles Bejar, op maandag 28 augustus aan dat ze in hongerstaking zou gaan door zich op te sluiten in een kerk in haar woonplaats Motril, om te protesteren tegen de manier waarop haar zoon wordt behandeld.

De moeder van Rubiales riep Hermoso op om terug te komen op haar verklaringen en vast te houden aan de versie die eerst door de Spaanse voetbalbond werd gepubliceerd.

De affaire kan echter nog veel verder gaan. Het Spaanse Openbaar Ministerie heeft een vooronderzoek geopend naar "feiten die zouden kunnen worden beschouwd als een zedenmisdrijf". De Spaanse gerechtelijke autoriteiten verzoeken Hermoso om contact op te nemen met het Openbaar Ministerie om meer te weten te komen over "haar rechten als slachtoffer" en, als ze dat wil, "een klacht in te dienen".

Na alle ophef, in het team, in de media, de politiek en nu ook het Openbaar Ministerie, besloot de Spaanse voetbalbond uiteindelijk dat de voorzitter moest aftreden. "Na de laatste gebeurtenissen en het onaanvaardbare gedrag dat het imago van het Spaanse voetbal ernstig heeft geschaad, vragen de voorzitters dat de heer Luis Rubiales onmiddellijk zijn ontslag indient als voorzitter van de RFEF", zo zegt de bond in een persbericht.

Terwijl Rubiales steeds meer kritiek krijgt, zijn er ook bekende personen - voornamelijk mannen - die hem steunen. Een voorbeeld is de omstreden filmmaker Woody Allen, die zelf negatief in de schijnwerpers kwam te staan toen hij met zijn adoptiekind trouwde.

Hij zei tegen El Mundo dat het overdreven was om iemand te ontslaan om een kus. "Het is niet dat hij iemand vermoord heeft ofzo... Hij heeft haar niet aangerand, of het stiekem gedaan... Het was maar een kus en ze was een vriend. Wat is daar mis mee?" zei Woody Allen.